Als het gaat over de gevolgen van de inval op 7 oktober gebruikt Marcelle Zion de metafoor van de kei die in het water wordt gegooid en steeds grotere kringen van rimpelingen veroorzaakt. ,,De nood die we nu beleven, heb ik niet eerder meegemaakt. Het raakt jong en oud, ieder huis, iedere familie en alle lagen van de bevolking. Als therapeuten begrijpen we dat de invloed van deze ramp langdurig zal zijn en ver zal reiken, tot aan de meest onverwachte plekken. En alhoewel we allemaal behoorlijk goed getraind zijn in traumabehandeling, staan ook wij als therapeuten voor een nieuwe situatie omdat we er deze keer ook persoonlijk heel dicht bij zijn betrokken, als familieleden, vrienden, buren en natuurlijk als burgers van Israel.
Om te beginnen met de ouderen en Sjoa-overlevenden met wie je werkt, hoe houden ze stand?
,,De ouderen zijn allemaal erg geschokt door de gebeurtenissen. ‘Moet ik dit nog meemaken’, hoor ik veel mensen zeggen. ‘Ik heb de Sjoa overleefd en dacht niet dat ik nog een keer zo’n dreiging zou moeten doorstaan.' Ook maken ze zich zorgen over hun geestelijke erfenis. Welk land laten ze hun (klein)kinderen achter? Ze hebben te doen met de jongeren die nu voor de opgave staan om Israel uit een heikele situatie te halen en houden. Veel ouderen hebben (achter) kleinkinderen in gevechtseenheden. Ze doen ‘s nachts geen oog dicht. Er zijn ook gesneuvelden en zwaargewonde (achter)kleinkinderen. Het doet ontzettend veel pijn onze ouderen in deze situatie tegen te komen.
In Beth Bart hebben we de eerste weken van de oorlog geen fysieke bijeenkomsten gehouden. Het leek te riskant. In plaats daarvan hebben onze vrijwilligers en ik telefonisch contact gehouden, zijn we op huisbezoeken gegaan en hebben pakjes met lekkers bij de ouderen gebracht. Dat waren we toch al gewend uit de Coronatijd. Toen de omstandigheden verantwoord bleken, zijn we weer begonnen met de koffieochtenden. De directeur van het ouderhuis drong daar ook terecht bij ons op aan. Routine is belangrijk, en bij iedereen bestaat een enorme behoefte om te praten en elkaar te ontmoeten. We hebben aan iedere oudere een maatje gekoppeld, die ze in geval van een luchtalarm naar de veilige ruimte moeten nemen. Dat is gelukkig niet nodig geweest. Tijdens de bijeenkomsten zelf hebben we over de oorlog niet gesproken. We willen het gezellig houden en een paar uur emotionele rust geven tijdens deze onmogelijk gespannen tijden.
Wat is in het algemeen de gemoedstoestand van de mensen die je ontmoet?
,,Er heerst een enorme verslagenheid, angst en boosheid. Ik merk ook dat het incasseringsvermogen van mensen niet meer heel groot is. Je moet bedenken, we hebben maanden van demonstraties, kabaal en onrust achter de rug vanwege de voorgestelde juridische veranderingen. Iedereen was uitgeput. De feestdagen leken een goed moment om op adem te komen en daarna met een schone lei te beginnen. Zoals het lied van Naomi Shemer: Na de feestdagen wordt alles nieuw. In plaats daarvan kwam die enorme klap op Simchat Tora. Daarom is het goed op dit moment aan de veerkracht te werken en bij mensen hun eigen krachten te stimuleren. Daarbij wil ik wel opmerken dat al die uiteenlopende vormen van hulp die we nu meemaken, mensen die koken of de was doen voor geevacueerden, fruit komen plukken op verlaten kwekerijen, musici die concerten komen geven, de demonstraties voor de gegijzelden, al die initiatieven van particulieren en instellingen getuigen van een enorme weerbaarheid en solidariteit in de samenleving. Dat doet de mensen enorm goed en steekt een hart onder de riem.
Wat kan je vertellen over de getroffenen van de huidige oorlog?
,,Als organisatie die gewend is om te gaan met trauma stond Elah op 8 oktober al klaar om therapeutische hulp en steun te verlenen via zoom, individuele therapie, groepsbijeenkomsten voor getroffenen en hun families, en professionele bijscholing en ondersteuning van de therapeuten. Over de direct getroffenen kan ik zeggen dat in de eerste plaats hun gevoel van veiligheid enorm is geschonden. Overlevenden van de ramp durven soms hun huis niet uit. Ze schrikken van ieder geluid dat ze van die rampzalige dag hebben meegenomen. Ze voelen zich schuldig en vinden het moeilijk om de draad van het leven op te pakken. Studeren of werken, daar staat hun hoofd helemaal niet naar. Alles, behalve de oorlog, lijkt op dit moment irrelevant en van een andere planeet. Als therapeut moet je er in deze fase op letten dat ze zichzelf wel verzorgen. Eten ze, gaan ze onder de douche, hoeveel kunnen ze slapen, doen ze iets fijns zoals de hond uitlaten of Sudoko?
,,Wat de nabestaanden betreft, het verdriet is enorm groot, en tegelijkertijd moeten ze omgaan met de spanning, droefheid en bezorgdheid die de oorlog met zich meebrengt. Deze zogenaamde ‘routine van de oorlog’ maakt het leven van onze cliënten (en ook van onszelf) gecompliceerd. Ik ken bijvoorbeeld een familie van wie een zoon is omgekomen, maar van wie nog andere kinderen in het leger dienen. Kunnen de ouders het opbrengen om aandacht te geven aan de andere kinderen of zitten ze in een diep rouwproces dat de rest van het leven uitschakelt?
,,De schok en de nasleep van de terroristische aanval zal nog lang worden gevoeld. Bij Elah proberen we zo professioneel, menselijk en ook creatief mogelijk om te gaan met de huidige omstandigheden en met de ervaringen en vragen van de mensen die op ons pad komen. Wat gebeurt er met een jongeman die de wreedheden van de terroristen op het NOVA festival heeft overleefd, en die zichzelf aanklaagt dat hij anderen niet heeft kunnen redden? Hoe kun je overlevenden van de kiboetsiem begeleiden die alles hebben verloren, familie, buren, huis en haard?
,,We leven met het nieuws van de dag en met onze eigen capaciteiten. In deze onzekere tijden is het belangrijkste van ons werk om niet te veel hooi op onze vork te nemen en elke situatie zo goed mogelijk te bekijken, in de ruimste en breedste vormen.’’