Rouwen na de zelfgekozen dood van je kind, daar is niemand op voorbereid. Marjolein Bing-Voorberg schreef er een indringend boek over, dat kort geleden in het kader van de Wereld Suïcide Preventie Week is gepresenteerd. Marjolein: ,,Als je leven wordt opgeschud door een onnatuurlijk verlies, klopt het verhaal dat je over jezelf vertelt niet meer. Je levensverhaal is volledig ontregeld.’’
Eind december 2018 maakte Elon, de zoon van Marjolein Voorberg en Mike Bing, op 22-jarige leeftijd een einde aan zijn bestaan. Elon had schijnbaar alles mee. Hij was veelzijdig getalenteerd, stond volop in het leven en werd omringd door een liefdevolle familie, vrienden en vriendinnen. Maar gelukkig voelde hij zich niet. Hij leed aan anhedonie, het niet kunnen ervaren van vreugde.
Marjolein: ,,We wisten dat Elon aan de dood dacht, ook op een heel rationele manier. Dat rationale paste bij de mens die hij was. Hij vond het leven zwaar en vaak letterlijk niet de moeite waard. Maar we dachten ook: hij is wijs, verstandig, hij heeft de wereld aan zijn voeten, hij komt hier doorheen. Hij heeft hulp gezocht en had een team van behandelaars die we vlak voor zijn dood nog hebben ontmoet. Ook zij dachten dat hij vol goede moed was. Maar toen ik geen contact met hem kreeg en hij zijn telefoon niet beantwoordde, voelde ik dat mijn allergrootste angst waarschijnlijk werkelijkheid was geworden.”
,,Veel mensen voelen schaamte en ongemak na de zelfdoding van een dierbare. Suicide past niet in het succesplaatje. En ze hebben een schuldgevoel. Waarom hebben we het niet gezien? Was deze dood niet te voorkomen? Vanwege de alarmerende zelfdodingscijfers wordt nu sterk ingezet op preventie. De overheid subsidieert campagnes die mensen aanmoedigen open te zijn over zelfmoordgedachten, tips om het gesprek aan te gaan, om te vragen: denk jij wel eens aan de dood? En er komt meer scholing voor hulpverleners.
,,Mede met het oog daarop heb ik het boek geschreven. Ik wilde de stilte doorbreken. Spreken over zelfdoding is nog steeds taboe. Niet alleen de nabestaanden, ook de omstanders weten niet hoe ze ermee moeten omgaan. Rouw na zelfdoding kan daardoor heel eenzaam zijn. Ik was bang dat wij zo’n gezin zouden worden waarvoor mensen wegduiken. We hebben er alles aan gedaan om dat te voorkomen. Vanaf de eerste dag, toen het huis tijdens de sjiwwa volstroomde met familieleden, vrienden en kennissen, buren, oud-klasgenoten en sportmaatjes, zijn Mike en ik er open over geweest. Ook op Elons begrafenis heb ik een verhaal gehouden over wat er speelde. Want als het gaat om preventie is communicatie juist een belangrijke voorwaarde.
,,Schrijven is voor mij altijd het middel geweest om de wereld te begrijpen en er vat op te krijgen. Na Elons dood ben ik knipsels gaan bewaren, ik maakte aantekeningen en noteerde alles wat me te binnenschoot. Tegelijkertijd heb ik de eerste maanden boeken verslonden van schrijvers en professionals over het rouwen om kinderen. Maar een boek over rouwen na de zelfdoding van je kind heb ik niet gevonden. Hoe leef je verder als ouders van een kind dat koos voor beeindiging van het leven. Je moet rouwen, maar hoe? Niemand die het je voordoet. In het boek beschrijf ik hoe dat voor mij is gegaan.
,,Misschien dat je emotioneel niet meteen open staat voor professionele ondersteuning, maar als ik de eerste periode één ding heb gemist, dan was het een case manager, iemand die je praktisch bijstaat. Als nabestaande van zelfdoding word je geconfronteerd met een wereld die je niet kent. Je krijgt bijvoorbeeld met Justitie te maken, met een lichaam dat niet direct wordt vrijgegeven en met spullen die in beslag worden genomen. Dan is het handig als iemand je bij de hand neemt. De emotionele verwerking komt pas later. Daarbij kan voor hulpverleners een belangrijke taak zijn weggelegd. In de zin van de verhalen aanhoren en voorlichting geven over wat het betekent om te rouwen na onnatuurlijk en onverwacht verlies. Misschien ook door het faciliteren van lotgenotencontact.
,,De hulpverlening en voorlichting moet niet alleen gericht zijn op de directe nabestaanden. Ook bijvoorbeeld de vrienden van Elon zijn geraakt door zijn zelfdoding, ook voor hen is het leven voorgoed veranderd. Het is fijn als ze mogen blijven praten over hun overleden vriend. Ook zij weten: je bent pas echt dood als je naam niet meer wordt genoemd.
,,Verwerken is een woord dat ik niet gebruik, maar ik heb geleerd de zelfgekozen dood van mijn kind te verdragen. Rouw is als een ballon in een doos, zei Mike. Het beeld haalde hij uit een TED-filmpje. De grote rode ballon is het verdriet, de rauwe rouw. Hij vult vrijwel de hele doos. Alleen in de hoekjes zit nog een beetje ruimte, net genoeg om adem te kunnen halen. De kunst is niet om die ballon kleiner te laten worden, dat zou verraad zijn aan Elon, maar om de doos op te rekken, zodat er geleidelijk meer ruimte komt voor een volwaardig leven om het verlies heen. Daar zijn we actief aan gaan werken.
,,Mike en ik hebben allebei anders gerouwd, maar we hebben elkaar ondersteund en zijn er als echtpaar sterker uitgekomen. Wij hebben een gedeeld verdriet dat niemand anders op de wereld heeft en we weten van elkaar wat we hebben verloren. Dat schept een enorme innerlijke verbondenheid. Mike en ik komen niet meer van elkaar af.
,,Jaarlijks nodigen we Elons vrienden uit om zijn verjaardag met ons te vieren. Dat blijft toch een vreugdevolle dag. Ik ben nog altijd blij dat Elon is geboren. Dat het maar 22 jaar heeft mogen duren, is onverteerbaar. Hij had voor ons en voor de wereld nog zo veel kunnen betekenen. Met 22 zit je in de gevarenzone. Onder mannen en vrouwen jonger dan 30 jaar is het zelfdodingscijfer de afgelopen vijftien jaar toegenomen. Je bent volwassen, maar toch ook niet. Tijdens onze gesprekken met Elon hebben we ons vaak ingehouden en Elons autonomie gerespecteerd. Het ging om zijn gevoelens en niet de onze. Maar als ik wist wat ik nu weet, zou ik mezelf toch meer in de strijd hebben geworpen. Ik had het leven moeten verdedigen.’’
Marjolein Voorberg, ‘Pittig. Een moeder over de zelfgekozen dood van haar zoon.’ Uitgeverij MAS-Communicatie. ISBN 978 90 9039972 0 Voor bestellingen, neem contact op via info@mas-communicatie.nl
Het Elah Centrum coordineert de hulpverlening aan nabestaanden van zelfdoding. Voor informatie kun je contact opnemen met 1-800-800-440.
